Kıskançlıktan Kuşlar Ölürken
Baykuşun Umurunda Değil

Son zamanlarda havadan kuş ölülerinin düşmesi olayları ile karşılaşıyoruz. Bu olaylar yeni mi oluyor, yoksa tarihte de görüldü mü?

Son günlerde havada uçan kuşların yere düşüp ölmesi sık sık gündeme gelir oldu. Bu olayı çeşitli şekillerde yorumlayanlar bulunmakta…
Tabi ki bu yorumların bir kısmı doğru, bir kısmı da yanlış olabilir. Ama tarihi süreç içinde kuşların havada ölmesine çeşitli şekillerde rastlandığını, günümüze kadar gelebilen tarihi eserlerden anlayabiliyoruz.

Eskiden kahinler tarafından sıklıkla, kuşların havadaki uçuşu yorumlanır ve ona göre kararlar alınırdı. Örneğin Lidya, Pers, Yunan, Roma ordularında, kararların kuşların gökyüzündeki davranışlarını inceleyerek yön veren yorumcular vardı. İskender Babil’e girerken, havada ölerek yere düşen kuşlar görülmüştü. Kaldeli kahinlerce bu önemli bir ölüm olacağı anlamında yorumlanmış ve İskender uyarılmıştı. Sonuçta İskender Babil’e girdi ve orada öldü.

Toga giymiş baykuş
İ.S. 3. yy’da yapılan bir Roma mozaiğinde ise, havada ölerek düşmekte olan kuşlar betimlenmiş, ortaya da bir Roma giysisi olan “toga” giymiş bir baykuş resmedilmişti.   Mozaiğin üst tarafına da “İnvidia rumpuntur aves neqgue noctua curat” sözcüğü yazılmıştı. “Kıskançlıktan kuşlar ölürken, baykuşun umuru değil” anlamındadır bu söz. Zannederiz mozaik sanatçısı herkesin çok iyi bildiği o yıllarda kuşların ölümü olgusunu, bir Roma propagandası panosu haline dönüştürmüş.
Bilinir ki, baykuş Batı kültüründe bilgeyi simgeler. Toga giymiş baykuş ise, Roma egemenliğini kabul eden bilgelerin sahip olduğu değerleri anlatıyor olsa gerek. Dolayısıyla tarihçiler mozaikteki cümleyi, “Roma’ya isyan edenlerin, kıskançlıktan helak olacaklarını anlatmaktadır” diye yorumlarlar.

Paul Gety Müzesi’ndeki bilge
Benzer görüş Hadrian’ın anılarında da yer almaktadır. “Yahuda Roma eğemenliğine girdikten sonra, akıllılar Roma’ya gelip zengin, isyankarlar helak oldular” demekteydi Roma İmparatoru Hadrian…
Şimdi bu mozaik yapıldığı yerden binlerce kilometre uzakta Paul Gety Müzesi’nde yer almaktadır ve propaganda panosu olmaktan öte İ.S. 3. yy’da da yaygın kuş ölümü olduğunu bizlere göstermektedir.
Umarız bugün kuş ölümlerine yapılan yorumlar, tarihin içindeki örnekler de dikkate alınarak yapılır. Doğru, hepimizin varmak istediği bir şey zaten.