Biri milyonlarca hayvan ve insanın ölümüne neden oldu... DiÄŸeri ise tersi, bir çok canın kurtulmasını saÄŸladı... Nobel her zaman doÄŸru kiÅŸilere veriliyor mu?

Bu sayımızın Bilim KöÅŸesi'nde sizlere iki bilim insanını birden tanıtmak istiyorum:

Bunlardan biri 1948 yılında Nobel Tıp ödülünü almış bir kimyacı....Erkek...Paul Herman Müller. DiÄŸeri ise Nobel filan alamamış... Bir kadın...Racel Carson.

Bunlardan biri milyonlarca hayvanın ve bir çok insanın ölümüne neden olmuÅŸ biri, diÄŸeri ise tersi. Tabiî ki siz hangisi hangisidir niye meraklandınız ÅŸimdi. En iyisi burada biraz konu deÄŸiÅŸtirip, bir dönem sıtma mücadelesinde dahi kullanılmış bir maddeden bahsedeyim.

DÄ°KLORO DÄ°FENÄ°L TRÄ°KLOROETAN

Bir zamanlar insanlar sivrisineklerle bulaÅŸan Sıtma hastalığı nedeniyle kırılırlarmış. Bir zamanlar diye yazdıysam sıtmadan ölme tarihinin çok eski olduÄŸunu zannetmeyin. Bizim gibi ellilerine gelmiÅŸ olan kiÅŸilerin bile çocukluÄŸu sıtma tehlikesi ile geçmiÅŸtir.

Ä°ÅŸte yapılan araÅŸtırmaların sonucu 1939 yılında yetiÅŸtikleri bataklıklara sıkıldığında hiç sivrisinek bırakmayan Dikloro difenil trikloroetan isimli bir madde bulundu. O dönem bu bir devrim sayıldı. Bu maddenin sadece sivrisineklere karşı mücadelede deÄŸil, bitkilere zarar veren tüm hayvansal zararlıların mücadelesinde kullanılabileceÄŸi görüldü. Ä°nsan üzerinde görülen bit, pire gibi canlılara karşı direk vücutlara uygulandı. Mutfaklara, banyolara sıkıldı. Daha çok kullanılması için bir çok reklam yapıldı.

Ä°nsan tıbbına gösterdiÄŸi faydalar nedeniyle bu maddeyi bulan kimyacı Paul Herman Müller'e de 1948 yılında Nobel Tıp Ödülü verildi. Müller bu madde nedeniyle çok zengin oldu.

Ä°SVÄ°ÇRELÄ° KÄ°MYACI

Ä°sterseniz kısaca Müller'in hayatına göz atalım:

1889'da Ä°sviçre'nin Olten kentinde doÄŸan Müller, 12 Ekim 1965'de Basel'de öldü. Dikloro Difenil Trikloroetan'ın böcekler üzerindeki güçlü toksit etkisini bularak 1948 Nobel Tıp Ödülünü almıştır. 1925'ten baÅŸlayarak boyalar üzerinde çalışan Paul Hermann Müller ,1935'te böcek ilaçlarıyla ilgilenmeye baÅŸladı. Kısa süre sonra bitkilere ve sıcak kanlı hayvanlara zarar vermediÄŸini savunduÄŸu, etkisini uzun süre koruyabilecek, güçlü bir ilaç olan Dikloro Difenil trikloroetan adlı maddeyi buldu.

RACEL CARSON

Şimdi de izninizle diğer kahramanımızdan da bahsetmek istiyorum.

27 Mayıs 1907 tarihinde Pensilvanya'da doÄŸan Carson, 14 Nisan 1964 tarihinde ölmüÅŸtür.

1917 yılında, Küçük Rachel babasıyla göl kenarında gezerken ilginç bir doÄŸa olayına tanık olur. Bir kartal, bir tavÅŸanı havada uçururken görür. Racel bunu bir dayanışma olduÄŸunu zannederken, babası ona kartalın tavÅŸanı avladığını ve yemek için yuvasına götürdüÄŸünü anlatır. Evlerine dönerken babası doÄŸada bunun gayet normal olduÄŸunu ve büyük balığın, küçük balığı yutacağını söyler.

Rachel Carson bu olaydan sonra doÄŸada gördüÄŸü her ÅŸeyi defterine yazmaya baÅŸlar. Böylece hem unutmaz hem de ertesi gün arkadaÅŸlarıyla paylaÅŸabilir. Bu merakı Racel'e üniversitede Zooloji bölümünü seçmesine neden olur. Aldığı eÄŸitimle doÄŸayı ve canlıları korumaya ve incelemeye koyulur.

KARTALLAR NÄ°YE AZALDI?

O yıllarda tarımda kullanılan böcek öldürücü bir ilaç üretilmiÅŸtir. Dikloro Difenil Trikloroetan...

Çiftçiler tarlalarındaki zararlılar için bu ilacı bolca ve zevkle kullanmaktadır. Bolca ve zevkle, çünkü bu ilaç tüm zararlıları öldürerek büyük verim artışına neden olmaktadır.

Racel'in dikkatini ilk kez, Amerikan kartallarının sayısının azalması çeker. Kartalların yumurtalarının kabuÄŸu bir nedenle gittikçe incelmektedir. Bu da çabuk kırılıp, üremelerinin durmasına neden olmaktadır.Rachel doÄŸanın dengesini bozan etkenleri bulmak için gece-gündüz çalışır. UlaÅŸtığı ip uçları ise onu Dikloro Difenil Trikloroetan'a götürür. Yıllarca süren araÅŸtırmalarının sonucunda bu kimyasalın doÄŸanın tüm dengesini bozduÄŸunu anlar.

Bu maddenin halk arasında bilinen ismi ise, Dikloro Difenil Trikloroetan'ın kısaltılması olan DDT'dir.

DDT'YE KARÅžI MÜCADELE

Halkı bu konuda bilinçlendirmek için gazetelere yazılar yazar. Fakat bu yazılar insanların dikkatini çekmez. Bir taraftan da bu iÅŸten para kazananlar Carson'a karşı taaruza geçerler. Ama Rachel Carson savaşından vazgeçmez ve doÄŸanın korunmasını, kimyasal böcek öldürücülerin (DDT) kullanılmamasını anlattığı yazılarını kitaplaÅŸtırır. “Sessiz Bahar” isimli bu kitap kısa sürede etkisini gösterir. DDT'nin; böcekleri yiyen diÄŸer canlılarda ve bitkileri yiyen insanlarda son derece zararlar yaptığı kamuoyu tarafından kabul edilir.. Hatta bu madde biraz daha kullanılsa bazı canlı türlerinin yok olacağı herkes tarafından anlaşılır. Sonunda DDT Amerika ve bir çok Avrupa ülkesinde yasaklanır(E.D. Kocaman).

CANLILARI ÖLDÜREN NOBELLÄ°, KURTARAN Ä°SE DEĞİL!

Ä°nsanlığı kurtaran 100 çevreci listesinin o zamandan beri başında yer alan Racel Carson, milyonlarca hayvan ve insanın canını kurtarmasına raÄŸmen Nobel filan alamamıştır. Hatta Racel; Nobel'e aday bile olamamıştır.

Ama milyonlarca canlının ölümüne neden olan DDT'yi buldu diye Paul Herman Müller'e Nobel Tıp Ödülü verilmiÅŸtir. Gerçi bu ödülü baÅŸlatan Alfred Nobel'in; dinamiti bulup, milyonlarca insanın ölümüne neden olan bir kiÅŸi olduÄŸunu hatırlayınca, düÅŸüncelerimizdeki bu paradoks çözümleniveriyor. Ve kendi kendimize ÅŸu soruyu soruyoruz;

Acaba Nobeller’den kaç tanesi hak etmeyen kiÅŸilere veya kurumlara verilmiÅŸtir?