Adana Belediye Şehir Tiyatrosu Tarihçesi

Elli üç yıldır süregelen bir gelenektir Adana Belediye Şehir Tiyatrosu; şimdiki adıyla Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu. Aynı salonda -sürekli olmasa da- elden ele süregelen bir gelenek…

İlk açılışı sancılı olmuş, daha sonra birkaç kez daha aynı sancıyı yaşamış, ama artık Adana’nın olmazsa olmazıdır Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
İlk kez 15 Ekim 1958’de Cevat Fehmi Başkut’un “Harput’ta Bir Amerikalı” oyunu ile ve yerleşik kadrosuyla açmış perdelerini…

Aynı sezonda ikisi çocuk oyunu, tam on oyun oynamış yerleşik ilk kadrosuyla: Harput’ta Bir Amerikalı (Cevat Fehmi Başkut), Cinayet Var (Fredrick Knott), Ters Yüz (Galip Gürcan), Hürrem Sultan (Orhan Asena), Adını Çocuklar Koysun (Mümtaz Z.Taşkın), Çemberler (Çetin Altan), Onikinci Gece (W.Shakspeare), Lilliom (Franz Molnar), Karagöz Amca (Ekmel Hürol), Ceza Kanunu (İ.A.Nuri Sekizinci)…

Daha ilk oyunun (Harput’ta Bir Amerikalı) ilk günlerinde Salih Tozan, İstanbul’da daha iyi iş olanakları olduğu gerekçesiyle tiyatroyu terk edip gitmiş; hem de kimseye haber vermeden…

Oyunun üçüncü günü de Nevin Seval, oyunun sonunda, tam da selam sırasında, sahnede geçirdiği kalp krizinden sonra kaldırıldığı hastanede vefat etmiş. Daha sonra Cahit Irgat, Argun ve Gülşen Çıdamlı terk etmiş Adana’yı.
Sonra, Adanalı amatör oyunculardan bir çocuk tiyatrosu kadrosu oluşturulmuş. 1965 yılına kadar da bir yığın oyuncu gelmiş gitmiş Adana Belediye Şehir Tiyatrosu kadrosuna… Ve 1965 yılında kapanmış tiyatro.

O yıllarda oluşturulması düşünülen Bölge Tiyatroları için bir araştırma yapmak üzere Muhsin Ertuğrul tarafından görevlendirilen Tunç Yalman, Adana’da karşılaştığı amatör-profesyonel tiyatro enflasyonu karşısında şaşırır; en az 15 tane topluluk vardır. Ve tek salon paylaşımından doğan meydan savaşları vardır Adana’da. Bu kez bu toplulukları bir araya getirip yerel bir Şehir Tiyatrosu kadrosu oluşturmak üzere Gündüz Aykut görevlendirilir.
Gündüz Aykut’un öncülüğünde yapılan bir yığın tartışmalı toplantıdan sonra, o günün Belediye Başkanı Ege Bağatur’un oluru ile Adana Belediyesi Ziyapaşa Şehir Tiyatrosu 1 Kasım 1974 de kurulur.

İlk oyun Pir Sultan Abdal (Erol Toy), yönetmeni Bünyamin Satanoğlu’dur. Bu çalışma da bir müddet sonra sekteye uğrar.1976-77 sezonunda bir müddet Halk Tiyatrosu, Belediye Şehir Tiyatrosu gibi sürdürmeye çalışır bu geleneği. Ama onun ömrü de ancak bir sezon sürer.

1980 darbesi sonrası atama ile belediye başkanı olan Kurmay Albay Nuri Korkmaz, darbe öncesi Belediye Şehir Tiyatrosunu kurmak üzere görevlendirilen Ercan Kont’un genel sanat yönetmenliğinde ve İçişleri Bakanlığı’ndan onaylı “gerçek tiyatro oyuncusu kadrosu”yla bir kez daha kurulur Adana Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
İlk oyun Aziz Nesin’in “Olaylar-Alaylar”,  ikinci oyun ise  Oktay Arayıcı’nın yazdığı “Seferi Ramazan Bey’in Nafile Dünyası”dır.

Ama ne yazık ki 1984 yılına kadar sürebildi Belediye Şehir Tiyatrosu macerası da.

1980-1984 yılları arasındaki askeri dönemde kurumsallaşan şehir tiyatrosu, ne yazık ki, 1984 yılında Aytaç Durak’ın belediye başkanlığı döneminde kapatıldı. Tiyatro sanatçılarının bir bölümü İstanbul’a, Ankara’ya tiyatro sanatını devam ettirmeye gitti. Adana’dan gidemeyecek durumda olan tiyatro sanatçılarının bir kısmı belediyenin başka birimlerinde görev yapmak durumunda kaldılar.

1985-1986 sezonunda Adana Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü bünyesinde Belediye Konservatuarı kuruldu. Önce halk müziği, sanat müziği, halk oyunları bölümleri, bir yıl sonra da tiyatro bölümü kuruldu. Adana devlet tiyatrolarından dokuz tiyatro sanatçısı, tam bir konservatuar eğitimi uygulamak üzere belediye konservatuarında sözleşmeli eğitmen olarak göreve başladılar.

Şehir Tiyatrosu’nun olmadığı dönemlerde ise Adana’da soylu bir geçmişi olan tiyatro sanatının “Donkişot” oyuncuları, kendi imkânlarıyla tiyatro yapmaya devam ettiler. “Adana’nın mutlaka bir Şehir Tiyatrosu olmalı” düşüncesi, sadece bu sanatı uygulayanların değil, Başkan’ın Danışmanı Suat Hayri Akarçay’ın da hasleti olmalı ki, İsmail Timuçin ve beraberinde 27 Mart nedeni ile salonda çocuk oyunu oynayan oyuncuları da yanına alıp Başkan’ın yanına çıkarak onların isteklerini dinlemesini sağladı.
Bu arada aynı gün yeni kurulan Adana Tiyatro Derneği ve Adana Sanat Konseyi’nin desteği ile 27 Mart Dünya Tiyatro gününde Mahmut Hazım Kısakürek’in rejisini yaptığı “Karagöz-Hacivat Perdeden Sahneye Kanlı Nigar” oyunu protokole sahnelendi.

Bu gösteriden sonra dönemin Belediye Başkanı Aytaç Durak, Koza A.Ş.  Genel Müdürü Fevzi Acevit’e “Şu Şehir Tiyatrosunu kurun artık!” diye talimat verdi. Fevzi Acevit de İsmail Timuçin, Hüseyin Akşen ve Mahmut Hazım Kısakürek’i tiyatronun kurulması için görevlendirdi.

2001’in Mayıs ayında da Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu kuruldu; ilk oyun Turgut Özakman’ın  “Resimli Osmanlı Tarihi” idi. Oyunun yönetmenliğini Taner Barlas(İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu)yaptı. Kadro: Hüseyin Akşen, Mahmut Hazım Kısakürek, Feride Özdemir, İsmail Timuçin,  Akif Özdemir, Akil Yıldırım, Cengiz Altındağ, Duygu Akşen, Önder Keskin, Önder Özcan, Murat Aslan, İlter Şen, Özgür Bakay, Serap Oktay, Sibel Yıldız, Sibel Gökesmer, Yaşar Büker.
Daha sonra oynanan oyunlar: Düğün Ya Da Davul (Yazan: Haşmet Zeybek, Yöneten: Şakir Gürzumar),Yeşil Papağan Limitet (Yazan: Mehmet Baydur, Yöneten: Mustafa Kurt), Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım (Yazan: Haldun Taner, Yöneten: Galip Erdal),Töre (Yazan: Turgut Özakman, Yöneten: Coşkun Irmak), Kanlı Nigar (Yazan: Sadık Şendil, Yöneten: Mahmut Hazım Kısakürek), Sevgili Doktor (Yazan: Anton Çehov),
Rumuz Goncagül (Yazan: Oktay Arayıcı, Yöneten:Ali Hürol), Bit Yeniği (Yazan: Georges Feydeau), Ödenmeyecek (Yazan: Dario Fo) ve son olarak Misafir (Yazan: Bilgesu Erenus, Yöneten:Arif Akkaya)

Son sezonda (2010-2011?) oynanan Misafir, 1960’lı yıllarda daha iyi yaşamak amacıyla Türkiye’den Almanya’ya giden işçi akınını, önce “misafir” olarak çağırılan insanların daha sonra deformasyona yol açması ve uyumsuzluk gibi nedenlerle kovulmasını, aidiyet duygusu gibi örgülerle yurtsuz kalmanın hikâyesiyle harmanlayıp evrensel ekonomik temelleri dile getiren bir oyundur.

Oyunun Yazarı: Bilgesu Erenus, Rejisör: Mustafa Kurt, Işık tasarımı: Zeynel Işık, Oyuncular: Musa Tezer: M.Akif Özdemir, Yiğitbaşı: Mahmut Hazım Kısakürek, Yaren Ali: Akil Yıldırım, Yaren Osman: Cengiz Altındağ, Yaren Hüseyin: Semih Yeşil, Yaren Bahri: Önder Özcan, Çavuş: İlter Şen Saz: Nurettin Sungurtekin, Reji.  Ast. :Gözde Giray, Işık: Cahit Kuşdemir, Kondüvit: Serkan Özyumuşak, Dekor: Tayfun Çebi, Kostüm: Funda Çebi
Sezonu bu oyun ile kapatan Belediye Şehir Tiyatrosu, yeni sezon hazırlıklarına da daha şimdiden başladı.




Sayı 2 ( Mayıs - Haziran 2011 )

Bu yazı 10430 defa okundu.