“Ben bir edebiyat öğretmeniyim; yüzlerce kez anlatmışlığım, binlerce kez okumuşluğum var Nazım’ı; bir kez daha anlatırım.” dedim Altınşehir Adana dergisi için Nazım üstüne bir yazı istediklerinde. 

Lise öğrencisine anlatmak kadar kolay değilmiş dergide Nazım’ı anlatmak, ona dair bi’şeyler yazmak… Ne kaldı ki anlatılmadık, üstüne yazılmadık, söylenmedik söz kaldı mı? Ne kadar söylesek, körlerin fili anlatması gibi… Anlattıkça eksik kalıyor sözler, tümceler...  Şair, Koca Şair, kolay mı?..

Yaşamına dair bilgi isterseniz her yerde, üstüne yazılmış kitapların sayısı belli değil… Sanatına, şiirine dair de… Mücadelesi üstüne söylenenler de şiirinden geri değil… Ne kalmış söylenmeyen?

Büyük şair… Büyük insan… Büyük komünist… Büyük hasretlerin adamı… Büyük vatansever… Vatansever, evet! Ve çooo…ok daha fazlası…

Vardır muhakkak Nazım’ı vatan haini” diye bilen memlekette, hâlâ…  Vardır Nazım’dan öcü gibi korkan ama bir tek şiirini okumamış olan, hâlâ… Türkçeyi doğru dürüst konuşamayanların, Türkçeyle düşünemeyenlerin Nazım’dan korkması tuhaf değil oysaki… Vatan’ı satanların Nazım’a “vatan haini” demesi gibi, hâlâ… Olağan… Olağan…

Yalnız… Evet, sanatı siyasetten ayırmazdı, ayıramazdı da; çünkü her komünist gibi onun da hayatı mücadeleydi zaten. İdeolojisini şiirinden çıkardığında, şiirine konu olacak ne kalırdı ki? Nazım bilmez mi bunu? Nazım, ideolojiye aşkı, romantizmi ekleyerek sadece Türk şiirine değil, dünya şiirine de “aşkla örülmüş bir toplumcu gerçekçilik” hediye ettiği için büyük bir şairdir aynı zamanda. Bu, onun özgün yanıdır, insan yanıdır ve doğal olarak komünist yanıdır... Yanlış anlaşılmasın, altını çizelim: Onu büyük şair yapan ne tek başına ideoloji, ne de aşk’tır;  kuru, didaktik, propaganda şiirini de salya sümük arabesk aşk şiirini de reddedip mücadelede şiirinin sınırlarını, aşk’ın sınırlarıyla örtüştürmesidir... Yoksa nasıl çıkar “Sen yanmasan, ben yanmasam, biz yanmasak” dizeleri?

İçerikteki Nazım’a özgü özlü, felsefi, keskin yapı apaçık ortadadır. Nazım, Türk şiirinin içerik bağlamında zincirlerini kırar; ancak asıl devrim biçim’dedir; çoklarının “merdiven basamağı gibi” dediği… Binlerce yıllık Halk şiirinin hece ölçüsünü, bin yıllık Divan şiirinin Aruz ölçüsünü “putları yıkar” gibi yıkar:

Başka, yeni bir şiirdir artık onun şiiri…

Daha önce söylenmiş sözler ediyorum, iyi mi? Ne söylenecekse, söylemiş Nazım, bize neredeyse hiçbir şey bırakmamışçasına… 

Nazım “büyük insanlığın” şairidir; “ toprağında gölge, sokağında fener, penceresinde cam” olmadığı halde “umudu” olan “büyük insanlığın” şairidir… Bilir ki “umutsuz yaşanmıyor”…

Kendisine yapılmış tüm haksızlıklara rağmen “insanların içindeyim, seviyorum insanları” diyen büyük insan... Yıllarını hapiste ya da sürgünde geçirmesine rağmen “Fevkalâde memnunum dünyaya geldiğime, / toprağını, aydınlığını, kavgasını ve ekmeğini seviyorum.” diyebilmek… Hem de bilincindeyken kapkara kötülüğün:

Aydınlığın ve umudun düşmanlarına karşı sözünü esirgemez; kendini tanımlarken karşı tarafın portresini çizer:

 

 

 

 

Nazım’ı anlatmak zor, en iyisi Nazım’ı okumak her okuyuşta daha büyük, daha insan, daha sevdalı, daha yeni olduğunu fark ederek, okumak… En iyisi anlatmak için değil; anlamak için Nazım okumak…

Yaşayanlar ölür, geriye ölümsüz bir Nazım kalır. Şaire ölüm mü olur? Bize anması düşer her 3 Haziran’da… 3 Haziran 1963’ten beri Hasan Hüseyin’in şiirinde dile getirdiği gibi Haziranda Ölmek Zor’dur:

“...