HALİDE EDİP ADIVAR, Seni ve Yarattığın Tüm Karakterleri Seviyorum

arton64579-280x378ATHENA’NIN TORUNLARI
Çünkü onları çok iyi tanıyorum artık ve seviyorum. Alışkanlıklarını biliyorum, zaaflarını biliyorum, aşklarını biliyorum. Bir olay karşısında takınacakları tutumu tahmin edebiliyorum. Kısacası onları yıllarca tanıdığım bir arkadaşım kadar iyi tanıyorum. Ve kitabın son sayfasını okuyup bitirdikten sonra onlardan ayrılmak zor geliyor bana. Çok sevdiğim arkadaşlarımı kaybetmiş gibi hissediyorum.
Sinekli Bakkal’ın Rabia’sı, Kalp Ağrısı’nın Zeyno’su ve Hasan’ı, Vurun Kahpeye romanının Aliye’si ve Ateşten Gömlek’in Peyami’si ve Ayşe’si. Sayfaların arasında onlarla sevinip, onlarla üzülüyorum.
Bu yazı dizisinde anlatmak istediğim son portre, bir yazar. Cumhuriyet döneminin önde gelen kadınlarından. Bu usta yazar, yukarıda sıraladığım karakterlerin yaratıcısı, karakter yaratma ustası Halide Edip Adıvar. Yarattığı karakterler içlerine can üflenmiş kadar ilgi çekici.
Karakter yaratmadaki başarısını kurguda da göstermiştir Halide Edip Adıvar. Bazen romanın tümünü, kahramanın günlüğünden veya mektuplarından anlatır.

 

'Karakter yaratma ustası Halide Edip Adıvar’ın yarattığı karakterler, içlerine can üflenmiş kadar ilgi çekicidir.'

 

Mor Salkımlı Ev
Halide 1884 yılında İstanbul’da doğuyor. Beş yaşında annesinin ölümünden sonra babası Edip Bey ile anneannesinin mor salkımlı evine taşınıyorlar. Halide için çocukluk anılarında büyük yer kaplıyor Beşiktaş semtinde bulunan bu mor salkımlı ev. Hatta “Mor Salkımlı Ev” adında bir anı kitabı yazıyor ileriki yıllarda Halide Edip. Ve şöyle diyor: “İçimde mor salkımlı bir ev var. Beşiktaş taraflarında idi. Çocukluğum o evde geçti. Gittim, aradım, bulamadım, yanmış.”
Babası Edip Bey ikinci evliliğini yaptıktan sonra mor salkımlı evden ayrılmak zorunda kalıyor Halide istemeye istemeye. Ama sıklıkla ziyarete geliyor yine. Çocukluğu, alafranga baba evi ile alaturka anneanne evi arasında gidip gelmekle geçiyor. Ve bu iki kültürün çarpışması ileriki yıllarda eserlerine Doğu-Batı kıyaslaması olarak sıklıkla yansıyor.

 

'Sivri kalemi, sivri dili ve cesur kişiliği ile millî mücadele sırasında cephede, Atatürk’ün yanı başında yer almıştır.'

 

Eğitim Yılları
İleri görüşlü baba Edip Bey, kızı Halide’nin çok iyi bir eğitim alması için elinden geleni yapıyor. Üsküdar Amerikan Kız Lisesinden mezun ilk müslüman kız öğrenci Halide, ayrıca evde felsefe, matematik, ingilizce, fransızca, piyano, arap kültürü ve Kur’an-ı Kerim dersleri alıyor.
Halide, o yıllarda bir kız çocuğu için çok iyi sayılabilecek bir eğitim görüyor. İngilizce öğretmeninin ona okuması için verdiği bir kitabı çok beğeniyor ve öğretmenine, kitabı Türkçe’ye çevirmek istediğini söylüyor. Halide daha 13 yaşındayken kitabı Türkçe’ye çeviriyor ve kitap aynı yıl Türkçe baskı olarak piyasaya sürülüyor.

Salih_Zeki_BeyTek Aşkı, İlk Evliliği Salih Zeki Bey
Dönemin ünlü matematikçisi, özel matematik dersi aldığı, kendisinden 17 yaş büyük, yakışıklı ve çapkın Salih Zeki ile, Halide 18 yaşını doldurur doldurmaz evleniyorlar. Bu evlilikten iki oğlu oluyor. 9 yıl boyunca çok sevdiği kocasının çapkınlıklarına göz yumarak sürdürdüğü evliliğini, kocası Salih Zeki bey’in eve ikinci bir eş daha almak istemesi üzerine bitiriyor. O yıllarda alışılageldiği gibi birkaç kadınla aynı anda yapılan evlilik düzenine baş kaldırıyor, gözü yaşlı, iki oğlunu alarak evini ve hâlâ çok sevdiği kocasını terk ediyor.

 

'Ateşten Gömlek, Kurtuluş savaşı hakkında yazılan ilk romandır.'

 

Osmanlı’nın Zor Yılları
Birinci Dünya Savaşı, savaştan yenik çıkan bir imparatorluk, millî mücadele yılları ve o yıllarda hem Anadolu’da cephede onbaşı unvanı ile hem de masa başında kalemiyle kurtuluş mücadelesi veren, sivri dili ve sivri kalemiyle ölüm tehditleri alan Halide için hem zor hem de üretken yıllar oluyor bu dönem. Kurtuluş Savaşı yıllarında Atatürk’ün yanı başında yer alıyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Adnan_AdvarHalide Edip ve Adnan Adıvar
Karizmatik bir kadın Halide. Güzel değil fakat etkileyici.1917 senesinde 33 yaşına geldiğinde, hiç niyeti yokken, kendisine aşık ve peşini bırakmayan doktor Adnan Adıvar ile ikinci evliliğini yapıyor. Ve nerdeyse tüm eserlerini bu dönemden sonra veriyor. İlk olarak Kurtuluş Savaşı hakkında yazılan ilk romanı yazıyor; Ateşten Gömlek. Aynı yıl, yine arka planı kurtuluş savaşı olan Vurun Kahpeye. Daha sonra Kalp Ağrısı, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti. 20 roman, 4 hikaye, 2 anı kitabı ve 2 tane de tiyatro eseri yazıyor Halide Edip.

Son Yıllar
İlerleyen yıllarda İstanbul Üniversitesi İngiliz Filoloji Kürsüsünü kurmuş ve 10 yıl boyunca kürsü başkanlığı yapmıştır. 66 yaşında Demokrat Parti İzmir milletvekilliği yapmıştır. 71 yaşında iken, eşi Adnan Adıvar’ın kaybı ile sarsılır. 80 yaşında böbrek yetmezliği sonucu hayata gözlerini kapatır. İstanbul Merkezefendi Mezarlığında yatmaktadır.




Sayı 11 (Kasım - Aralık 2012)

Bu yazı 5547 defa okundu.