Sanat Toplum Ä°liÅŸkisi

Bilim için “Nesnel gerçekliÄŸin bilgisidir.” denebilirse; sanat için de “Öznel gerçekliÄŸin ifadesidir.” denilebilir. 

 

Ayrı bir birey olmakla yetinemeyen insanoÄŸlu, yaÅŸamının kopmuÅŸluÄŸundan daha anlamlı bir dünyaya geçmek için çabalar durur. KiÅŸiliÄŸinin sınırları içinde kendini tüketmek zorunluluÄŸuna baÅŸ kaldırır. BireyselliÄŸini toplumsallaÅŸtırmayı, sınırlı benliÄŸini sanatta toplu yaÅŸayışla birleÅŸtirmeyi ister. Bu anlamda bireyin bütünle kaynaÅŸması için bir araçtır sanat. Sanatın tanımı zordur ancak ÅŸöyle denebilir: Özgün, tek ve yeni olan,  evrensel sanatsevere yönelik, sanatseverde estetik kaygı yaratan, onlarda bir öÄŸrenme durumu oluÅŸturan, gelecek için ışık tutabilen ve bir emek ürünü olan eserlerin oluÅŸturduÄŸu olgu. Bilim için, “Nesnel gerçekliÄŸin bilgisidir.” denebilirse; sanat için de, “ Öznel gerçekliÄŸin ifadesidir.” denilebilir. Öznel gerçeklere, nesnel bir yaklaşım bulma çabası da ‘SANAT BÄ°LÄ°M’ini  yaratmıştır. ( Sanat Tarihi, Sanat Felsefesi, Sanat Sosyolojisi, Sanat Psikolojisi… gibi örnekler verilebilir.) Sanat Bilim, genel olarak farklı sosyo-kültürel ortamları,  farklı zaman dilimleri içinde ele alır ve bu iki koÅŸula baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸmeler gösteren kuralları saptar. Sanat bilimin hangi dalından yanaşırsak yanaÅŸalım, deÄŸiÅŸmeyen tek bulgu sanatın insanı araÅŸtırdığıdır.

Sanat bilimin her dalı sanatı sorgular ve bulduÄŸu yanıtlarda hiç olmazsa neyin sanat olmadığı netleÅŸirse hem sanat bilim amacına ulaÅŸmış olur. Hem de alıcılar ortak bir payda da toplanabilir. Sanatla insanın iliÅŸkisinde ve dolayısıyla sanatla toplum iliÅŸkisinde önemli olan “ALICI” dır. Alıcı, bir sanat-bilim terimidir ve sanatı alan anlamında deÄŸildir. Alıcı bir sanat yapıtı ile teke tek iliÅŸkiye giren, o yapıtın türüne göre onu okuyan, dinleyen, izleyen ya da seyreden kiÅŸi demektir. Kısacası, “sanatseverdir”… Toplum açısından bakıldığında sanatı iki grup içerisinde düÅŸünmek mümkündür. Biri toplumu diÄŸer toplumlardan ayırıp, ona kimlik kazandıran, baÅŸka toplumlarda benzerlerine pek rastlanmayan sanat; yani halk sanatları, yöre sanatları, el sanatları, folklorik sanatlar gibi.

erer_copy

DiÄŸeri ise toplumun çaÄŸdaÅŸ deÄŸerler açısından, günün kültür düzeyi ve zeka seviyesi bakımından diÄŸer toplumlarla aynı düzeyde durmasını olanaklı kılan sanattır. Sadece  yaratıcısı o toplumdan olduÄŸu için belli bir toplumun sayılan, aslında zaman ve mekan farkı düÅŸünmeden herkese ve aynı düzeydeki her toplum üyesine hitap edebilen evrensel nitelikli sanattır.

Toplumlar birinci tür sanatı hemen tanır ve sahiplenip sever ve korurlar. Çünkü onlarla büyümüÅŸlerdir, onlarla yaÅŸamışlardır. Onlar üzerinde atalarından devam ede gelen olumlu ve kesin önyargıları vardır. Ancak toplumlar ikinci tür sanata karşı bu denli hazırlıklı deÄŸillerdir. Çünkü yeni yadırganır. Bu tür yapıt verip toplumların geleceklerine yön veren gerçek sanatçılar tarih boyunca hep acı çekmiÅŸlerdir ve çekmeye de devam edeceklerdir. Onları ayakta dik tutan en büyük etmen yarattıkları yapıtlar, onu ben yarattım diyebilmenin keyfi ve yaÅŸadıkları   toplumlara olumlu yön vermiÅŸ olmanın gururudur.

Sevgiyle kalın




Sayı 5 ( Kasım - Aralık 2011 )

Bu yazı 8621 defa okundu.